Begrijpelijke teksten en Jip & Janneke

Het schrijven van begrijpelijke teksten is niet zo simpel als het lijkt, zo blijkt.

Wanneer ik aan ondernemers vraag na het lezen van de (web)teksten, ‘wat staat hier nu precies?’, kijken ze me vol verbazing aan. Ze leggen mij het dan uit in een paar krachtige zinnen, waarop ik dan steevast reageer met ‘waarom staat dat er dan nu niet?’

Voor ondernemers is de inhoud vaak zo vanzelfsprekend, dat ze ook die vakkennis in de teksten verwerken. Niet of nauwelijks denkend aan de lezer, die ze willen bereiken.

Ik adviseer ze vervolgens om de tekst eenvoudiger op te schrijven. Kort en bondig, maar toch duidelijk. Begrijpelijk. Desnoods in Jip-en-Janneketaal, voeg ik dan toe.

“Jip-en-Janneketaal is toch veel te kinderlijk eenvoudig voor onze doelgroep?!”.

Eenvoudig? Ja, maar eenvoud is goed.

Té en kinderlijk? Nee, dat niet.

Want wat verstaan we nu precies onder deze term ‘Jip-en-Janneketaal?

Schrijfster Annie M.G. Schmidt schreef in de jaren ’50 van de vorige eeuw wekelijks in het Parool over de avonturen van Jip en Janneke. Deze verhaaltjes waren gericht op kleuters. De teksten kenmerkten zich door het gebruik van korte en gemakkelijke zinnen. Zinnen met weinig en geen moeilijke woorden.

Simpele en begrijpelijke teksten dus.

In 2002 tijdens de verkiezingen, was het toenmalig VVD-voorzitter Bas Eenhoorn, die zijn partij opriep om de kiezers te gaan aanspreken in Jip-en-Janneketaal in plaats van met ingewikkelde politieke termen. Vanaf dat moment werd dit begrip vooral in de politiek zo gehanteerd.

Inmiddels is het ook buiten de politiek een term, waarmee wordt verwezen naar begrijpelijke taal voor volwassenen.

Taalniveau A1 – C2

In de volksmond hebben we het, als we het over begrijpelijke taal hebben, vaak over Jip-en-Janneketaal.

Dit spreekt tot de verbeelding, maar zegt weinig over een taalniveau. Het officiële taalniveau, dat sterk overeenkomt met het niveau van Jip-en-Janneketaal, is taalniveau B1.

Er bestaan 6 verschillende taalniveaus van A1 tot en met C2. Waarbij A het laagste is en C het hoogste. Deze niveaus zijn bepaald volgens een Europees Referentiekader (CEFR) en geven richtlijnen aan voor de verscheidene talen voor de beheersing van verschillende vaardigheden als spreken, schrijven, lezen en luisteren. 

Uit cijfers blijkt dat ruim 80% van de Nederlanders de taal begrijpt en spreekt op het niveau B1. 

Wanneer je een tekst gaat schrijven, is het dus belangrijk dat je rekening houdt met het feit dat de meeste mensen een tekst lezen en begrijpen op dat niveau.

Een tekst die eenvoudig en prettige leesbaar is. Geschreven in begrijpelijke taal, zodat de lezer direct begrijpt wat er staat.

Het zegt dus ook veel over het leesgemak.

Klantgericht schrijven

De lezer van jouw teksten is jouw (potentiële) klant. Via jouw begrijpelijke teksten, wil je graag potentiële klanten bereiken, aanspreken en aan je binden. Je gaat een relatie aan met jouw lezer. 

Als deze lezer bij de eerste zinnen al moet denken, ‘wat staat hier nu eigenlijk?’ haakt deze snel af. Niet echt uitnodigend om verder te lezen en de kans op het krijgen van deze lezer als nieuwe klant is zeer klein geworden. 

Denk daarbij maar eens aan hoe je zelf een tekst leest.

Als je vrij aan het begin, bij bepaalde woorden en zinnen gaat haperen en deze hardop gaat uitspreken, om ze hopelijk dan wel te begrijpen, is de lol er snel van af. Je gaat wel even ergens anders naar toe om je informatie te krijgen. Logisch toch ook!?

Ook hier geldt, net als bij de ‘Over Mij’-pagina, dat je klantgericht schrijft. Je wil die vertrouwensband met je lezer aangaan en opbouwen. Verplaats je daarom in je klant, neem het perspectief van de lezer over.

Benadruk daarbij de voordelen voor de klant, neem al (mogelijke) obstakels van je lezer weg. En stel je geregeld de vraag ‘begrijpt mijn klant wat hier staat?’.

Wie is jouw favoriete lezer?

Een bonustip hiervoor is, dat je – net als bij je doelgroep – de lezer aan de andere kant van het scherm voor je ziet.

• Is het een man of een vrouw?
• Hoe oud is deze persoon?
• Wat is het opleidingsniveau van de lezer?
• In welke branche is jouw klant werkzaam?
• Hoe zoekt jouw lezer informatie: on-of offline?
• Wat voor dingen doet jouw lezer graag in zijn vrije tijd?
• Enzovoorts

Geef deze fictieve persoon desnoods nog een naam en stel je dan aan het einde van jouw schrijfproces de vraag: ‘Is dit voor mijn lezer persoon X een begrijpelijke tekst?’

Natuurlijk zijn de woorden, die je kiest super belangrijk voor je tekst. 

Het niveau B1, het eenvoudig te begrijpen niveau, is alleen zoveel meer dan alleen de woorden.

7 tips voor het schrijven van begrijpelijke teksten

Zorg ervoor dat wanneer je een tekst schrijft, je deze eenvoudig en begrijpelijk schrijft. Vergeet daarbij niet om jouw boodschap of beter gezegd, jouw toegevoegde waarde, goed naar voren te laten komen.

Jouw lezer wil zich prettig en positief aangesproken voelen. Ook wil hij direct snappen wat jij aanbiedt, wat jouw meerwaarde is.

Dit doe je door te letten op deze 7 punten:

• de woordkeuze

gebruik eenvoudige woorden, veel gebruikte woorden, geen vakjargon of buitenlandse termen

• de lengte van je zinnen

schrijf korte en duidelijke zinnen, niet meer dan 10 tot 15 woorden per zin

• de lengte van je alinea’s

zet niet meer dan 5 tot 15 zinnen per alinea (ca 100 woorden)

• de opbouw & de structuur van je tekst 

bouw het logisch op, met de belangrijkste boodschap vooraan, samenhang moet goed zijn

• duidelijke titels en tussenkopjes

maak gebruik van witregels tussen de alinea’s en van opsommingen

• actieve schrijfstijl 

vermijd zoveel als mogelijk de passieve schrijfstijl met werkwoorden als ‘worden’, ‘kunnen’, ‘zullen’, etc.

• positief en persoonlijk schrijven

(H)eerlijk, helder en persoonlijk

Als je bij het schrijven van jouw teksten, denkt om bovenstaande punten heb je al een hele goede basis staan.

Een eenvoudig leesbare en begrijpelijke tekst vormt de basis. De basis om met jouw boodschap, de gewenste vertrouwensband met jouw klanten aan te gaan.

Neem in je tekst al de zorgen van je lezer weg door de mogelijk obstakels die er zijn te benoemen. Ontkracht ze door ze een oplossing te bieden of een voordeel te geven.

Vertrouwen opbouwen met je tekst is lastig, maar is wel dat wat je met je teksten wil doen. Met eenvoudige, vermakelijke en begrijpelijke teksten.

Het gebruik van dure woorden, vakjargon en lange ingewikkelde zinnen, zegt niks over jouw doelgroep. En wellicht denk je dat het ook iets doet voor de uitstraling ten aanzien van de professionaliteit van jouw organisatie. Het tegendeel van wat je ermee denkt te bereiken, is vaak waar.

Wees duidelijk, helder, kort en bondig.

Uiteindelijk gaat het om de vorm en niet de inhoud. Maar de vorm maakt de inhoud vaak wel net even wat duidelijker en makkelijker om te begrijpen en te ontvangen.

Zorg er alleen wel voor dat de vorm niet afleidt of zelfs afschrikt.

Eenvoud kan zo simpel zijn!